In het voorjaar komt de eikenprocessierups vaak weer in het nieuws, maar wat is nu eigenlijk het probleem met deze rupsen? In dit artikel zetten we alle belangrijke informatie over de processierups voor u op een rijtje.
Wat is een eikenprocessierups?
De eikenprocessierups is de rups van een nachtvlinder, welke oorspronkelijk uit Zuid-Europa komt maar sinds 1990 ook in Nederland voorkomt. De naam eikenprocessierups is gebaseerd op het feit dat de rupsen ‘s nachts in groepen, dus in processie, op zoek gaan naar voedsel, voornamelijk eikenbladeren. In de maanden mei, juni en juli kunt u de behaarde rupsen op veel eikenbomen aantreffen, inmiddels in zulke grote aantallen dat er van een plaag kan worden gesproken. De grootste problemen die de processierups veroorzaakt zijn kaalgevreten eikenbomen en lichamelijke klachten zoals jeuk, huiduitslag en irritatie aan de luchtwegen of ogen wanneer mensen in aanraking komen met de brandharen van de rups.
Hoe herken je de processierups?
In april komen de jonge rupsen uit hun eitjes en hebben dan een oranje kleur. Volgroeide eikenprocessierupsen hebben een grijsgrauwe kleur met lichtgekleurde zijden en lange brandharen, en ze kunnen ongeveer 3 centimeter groot worden. De rupsen leven in groepen bij elkaar en maken grote nesten op de stammen of dikkere takken van bomen, vaak op de zonnige zuidkant van eikenbomen. De nesten bestaan uit een dicht spinsel van uitwerpselen, vervellingshuidjes en brandharen, en de rupsen gaan ‘s avonds en ‘s nachts vanuit deze nesten in processie op zoek naar voedsel.
Eikenprocessierups klachten en symptomen
Wanneer mensen in contact komen met de brandharen van de processierups kunnen er lichamelijke klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag of irritatie aan de luchtwegen of ogen. De brandharen zijn een actief verdedigingsmechanisme van de rupsen die ze afschieten bij ongewenste aanrakingen. Daarnaast kunnen de brandharen ook vanuit de nesten door de wind worden meegevoerd en overlast in de directe omgeving veroorzaken. De brandharen blijven zo’n 6 tot 8 jaar actief, dus ook op plaatsen waar in voorgaande jaren eikenprocessierupsen voorkwamen of spullen zoals kleren of een tent die eerder besmet zijn geraakt kunnen nog lange tijd klachten veroorzaken.
De volgende symptomen kunnen optreden na direct contact met de brandharen van de processierups:
- Binnen 8 uur na aanraking kan er een rode pijnlijk huiduitlsag ontstaan met hevige jeuk, en deze uitslag is te herkennen aan bultjes, pukkeltjes of blaasjes gevuld met vocht die kunnen gaan ontsteken.
- Wanneer de brandharen in aanraking komen met de ogen kunnen ze binnen 1 tot 4 uur een sterke reactie geven met zwelling, roodheid en jeuk, en in sommige gevallen zelfs een ontsteking.
- Bij inademing kunnen de brandharen zorgen voor irritatie of ontsteking van het slijmvlies van de bovenste luchtwegen zoals de neus, keel en het bovenste gedeelte van de luchtpijp. De klachten lijken vaak op een neusverkoudheid, maar ook keelpijn, slikstoornissen of kortademigheid kunnen zich voordoen.
- Tenslotte kunnen er ook algemene klachten optreden zoals duizeligheid, braken, koorts en algehele malaise.
Over het algemeen verdwijnen de klachten en symptomen vanzelf weer na enkele dagen tot weken, maar wanneer u erg veel last heeft is het verstandig om bij de huisarts langs te gaan.
Wat te doen bij klachten
Wanneer u in contact bent gekomen met de brandharen van eikenprocessierups is het belangrijk om verdere verspreiding van de brandharen te voorkomen. U kunt de brandharen van uw lichaam verwijderen door plakband op uw huid aan te brengen en zo de haren te strippen. Daarnaast is het belangrijk om uw huid goed te wassen, en uw ogen te spoelen met lauw water wanneer deze in contact zijn gekomen met de brandharen van de processierups. Tenslotte zult u ook de brandharen uit de kleding moeten verwijderen als deze besmet zijn geraakt, om zo nieuw contact te voorkomen. De brandharen zijn lastig uit kleding te verwijderen, dus u zult de kleren goed moeten wassen, het liefst op 60 graden.
Eikenprocessierups bestrijding
De bestrijding van de eikenprocessierups in openbare gebieden is de verantwoordelijkheid van de overheid, bijvoorbeeld gemeente, provincie of Rijkswaterstaat. Afhankelijk van waar de processierups voorkomt en de ernst van de plaag kan er voor verschillende mogelijkheden worden gekozen: niets doen, mensen waarschuwen, gebieden afzetten, de rupsen wegbranden of wegzuigen en vroegtijdige bestrijding met biologische middelen.
Wanneer de eikenprocessierups voorkomt op bomen in uw eigen tuin bent u zelf verantwoordelijk voor de bestrijding. Het wordt echter sterk afgeraden om te proberen zelf de processierups te bestrijden, het is beter om te informeren of de gemeente u hierbij kan helpen of om een professional zoals een hovenier of boomverzorger in te schakelen. Zij beschikken over de juiste materialen en beschermende kleding om het probleem op een verantwoorde manier aan te pakken.
Bronnen:
RIVM - Eikenprocessierups
Nature Today - Veel gestelde vragen eikenprocessierups
© ivonnewierink - depositphotos.com